Z dniem 1 sierpnia 2022 roku zaszły istotne zmiany w zakresie postępowań kwalifikacyjnych na szkolenia specjalizacyjne, o których mowa w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 roku (Dz. U. z 2022 r. poz. 1731 ze zm.)
Zmiany zostały dokonane w oparciu o regulacje ustawy z dnia 16 lipca 2020 roku o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1291 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 17 listopada 2021 roku o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2232 z późn. zm.).
Kolejne zmiany będą obowiązywały od dnia 1 lipca 2023 roku – wprowadzone zostaną na podstawie ustawy z dnia 9 marca 2023 roku o Krajowej Sieci Onkologicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 650).
Poniżej przedstawione zostały najistotniejsze ze wskazanych zmian.
W postępowaniu kwalifikacyjnym, lekarz ma obecnie możliwość złożenia wniosku o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego wskazując nie więcej niż 15 wariantów wyboru, w preferowanej przez niego kolejności. Warianty te muszą zawierać co najmniej jedną dziedzinę medycyny. Niniejszego dokonuje się wybierając województwo oraz tryb odbywania szkolenia specjalizacyjnego (tryb rezydencki lub pozarezydencki). Co istotne – do każdego podanego wariantu wyboru lekarz może wskazać także, w preferowanej przez niego kolejności, wyłącznie nie więcej niż trzy jednostki prowadzące takie szkolenie specjalizacyjne, jako wybrane miejsce odbywania szkolenia.
Można dodać na marginesie, iż inaczej kwestia ta wygląda w odniesieniu do lekarzy będących żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, jak również zatrudnionych w podmiotach leczniczych, które zostały utworzone i są nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej (dotyczy to też lekarzy zatrudnionych w komórkach lub jednostkach organizacyjnych Ministrowi podległych). W tym wypadku lekarz może wskazać swoje warianty wyboru w nie więcej niż dwóch dziedzinach medycyny oraz jednostki do odbycia takiego szkolenia wyłącznie spośród podmiotów leczniczych utworzonych i nadzorowanych przez Ministra, akredytowanych do szkolenia specjalizacyjnego w danym trybie. W dalszym etapie jednak, po złożeniu wniosku, lekarz taki ma również możliwość wnioskowania o przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego poza resortem obrony narodowej (po uzyskaniu stosownej zgody).
Jeśli chodzi o informacje jakie należy wskazać we wniosku – pojawił się dodatkowy, jednoznaczny obowiązek przedłożenia przez lekarza informacji o średniej arytmetycznej ocen z egzaminów uzyskanej w okresie studiów (do dwóch miejsc po przecinku). W tym zakresie początkowo istniały wątpliwości co do tego czy do średniej mają być wliczane także oceny z zaliczeń – w komunikacie Ministerstwa Zdrowia z września 2022 roku dookreślono, iż wymagane są wyłącznie oceny z egzaminów (w tym również oceny negatywne). Dodatkowo, w dalszym komunikacie uzupełniającym wskazano, iż dokumentem, jaki należy załączyć do wniosku (potwierdzającym uzyskane oceny), jest, przede wszystkim, suplement dyplomu wraz z kartą osiągnięć studenta. W przypadku braku takiej karty lekarz może załączyć odpowiednie zaświadczenie z uczelni potwierdzające średnią arytmetyczną ocen. Co ciekawe – jeśli zaświadczenie będzie zawierało skalę ocen, wówczas nie ma także konieczności przedkładania wraz z wnioskiem samego suplementu dyplomu (w takim wypadku powinno wystarczyć wyłącznie samo zaświadczenie).
Ustawa, po wskazanych nowelizacjach, dookreśla także pozostałe dokumenty jakie należy załączyć do wniosku. Załącza się je w postaci skanów – na wezwanie, lekarz ma obowiązek przedstawienia oryginałów niniejszych dokumentów. Jeśli wniosek zawierać będzie braki lekarz zostanie wezwany do ich uzupełnienia w terminie 5 dni od dnia zamieszczenia stosownej informacji w Systemie Monitorowania Kształcenia (dalej jako: SMK).
Idąc dalej – w przypadku wniosków składanych do dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (dalej jako: CMKP) za pośrednictwem wojewody – przed zmianami był to wojewoda miejsca zamieszkania wnioskodawcy, obecnie jest to wojewoda właściwy ze względu na pierwszy wariant wyboru wnioskującego lekarza.
Ustawa wskazała też szersze obowiązki wojewody, Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych (lub wyznaczoną przez niego komórkę organizacyjną) za pośrednictwem, których wnioski są składane. Wcześniej ich zadaniem, określonym ustawowo, było potwierdzenie elektronicznego zapisania danych zgłoszonych we wniosku. Obecnie natomiast podmioty te dokonują oceny formalnej wniosku (dlatego to one wzywają do ewentualnego uzupełnienia wniosku w razie braków) oraz przyporządkowują uzyskaną przez wnioskującego lekarza, procentową liczbę punktów przyznawanych na zasadach tego postępowania. Są również odpowiedzialne za potwierdzenie poprawności zgłoszonych we wniosku danych za pośrednictwem SMK.
Co istotne – dla lekarza przewidziano ustawową możliwość weryfikacji treści wniosku oraz przyznanej mu punktacji po udostępnieniu jej w systemie SMK (udostępnienie ma miejsce po ocenie formalnej wniosku i przyznaniu punktacji przez odpowiedni podmiot, o którym mowa wyżej). Na ewentualne zastrzeżenia lekarz ma wyłącznie 2 dni (od udostępnienia w systemie). Jest to bardzo krótki termin, stąd należy mieć go szczególnie na uwadze! Konsekwencją niezgłoszenia zastrzeżeń w tym terminie jest to, iż w dalszej procedurze, nie będzie można, dokonując weryfikacji postępowania konkursowego, powoływać się przez lekarza na błędy w zakresie danych zawartych we wniosku oraz uzyskanej punktacji.
Zmieniono również regulacje w odniesieniu do podmiotów przeprowadzających postępowanie kwalifikacyjne – wcześniej wskazany był tutaj wojewoda, Minister Obrony Narodowej oraz minister właściwy do spraw wewnętrznych. Obecnie wojewoda nie jest bezpośrednim podmiotem przeprowadzającym postępowanie – w tym zakresie podmiotem tym stał się dyrektor CMKP, działający jednak za pośrednictwem wojewody.
Nowelizacja uregulowała też kwestię tego co należy zrobić w sytuacji kiedy dwóch lub więcej lekarzy, ubiegających się o miejsce szkoleniowe w tej samej dziedzinie, ma identyczne wyniki postępowania oraz identyczną średnią arytmetyczną ocen z egzaminów w okresie studiów. Do tej pory sytuacja taka była problematyczna z praktycznego punktu widzenia. Obecnie o kolejności na liście rankingowej decyduje czas złożenia wniosku niezawierającego braków formalnych. Tak więc, w tym kontekście, ważnym stało się aby wnioski były składane możliwie szybko i bez braków. Takie samo kryterium zostało przyjęte dla lekarzy ubiegających się o miejsce szkoleniowe w postępowaniu kwalifikacyjnym prowadzonym przez Ministra Obrony Narodowej – tutaj w pierwszej kolejności także decyduje wynik postępowania, dalej – pozostawanie, w dniu postępowania kwalifikacyjnego, w czynnej służbie wojskowej. Kolejnym kryterium jest natomiast, analogicznie, czas złożenia wniosku o odbywanie specjalizacji bez braków formalnych.
„Listy rankingowe lekarzy, (…), bez wskazania imienia (imion) i nazwiska, ogłaszają, za pomocą SMK, dyrektor CMKP, Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych lub wyznaczona przez niego komórka organizacyjna w terminie 7 dni od dnia zakończenia oceny formalnej wniosku (…).” (Art. 16c ust. 13a)
„Wolne miejsca rezydenckie oraz pozarezydenckie, (…), w danym postępowaniu dla danej dziedziny medycyny rozdziela się, za pomocą SMK, według kolejności listy rankingowej między lekarzy, którzy zakwalifikowali się do postępowania konkursowego, zgodnie ze zgłoszoną przez nich kolejnością (…).” (Art. 16c ust.13b).
Postępowanie kwalifikacyjne zostało podzielone na dwa etapy (od 1 lipca 2023 roku możliwym będzie przeprowadzenie dodatkowego etapu, o którym mowa niżej).
Ważnym obowiązkiem lekarza jest aby w terminie 10 dni od dnia ogłoszenia list lekarzy zakwalifikowanych w pierwszym etapie (od 1 lipca 2023 termin ten skróci się do 5 dni!) potwierdził przyjęcie danego miejsca. Jeśli lekarz nie dokona potwierdzenia będzie to uznawane za odstąpienie od postępowania w pierwszym etapie. Przyznane lekarzowi miejsce podlegać będzie ponownemu podziałowi. Lekarz taki jest jednak uwzględniany w drugim etapie rozdziału miejsc specjalizacyjnych, razem z lekarzami, którzy znaleźli się na liście niezakwalifikowanych.
Drugi etap postępowania także kończy się ogłoszeniem listy lekarzy zakwalifikowanych do szkolenia specjalizacyjnego w tym etapie oraz listy niezakwalifikowanych (istotnym jest, iż od 1 lipca 2023 roku listy te będą ogłaszane tylko za pomocą SMK nie zaś także na stronach internetowych podmiotów prowadzących postępowanie kwalifikacyjne). Tutaj również, w terminie 10 dni od dokonania ogłoszenia (od 1 lipca 2023 roku w terminie 5 dni!), koniecznym jest potwierdzenie przyjęcia przyznanego miejsca. Istotną zmianą w stosunku do pierwszego etapu jest to, że brak potwierdzenia przyjęcia danego miejsca powoduje uznanie, iż lekarz ostatecznie odstąpił od postępowania kwalifikacyjnego (wyjątki w tym zakresie będą dotyczyły ewentualnego „dodatkowego etapu”, który ustawodawca przewidział od 1 lipca 2023 roku).
Po terminie na dokonanie przez lekarzy potwierdzeń w drugim etapie ogłaszane są ostateczne listy lekarzy zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do odbywania szkolenia specjalizacyjnego w danym postępowaniu kwalifikacyjnym.
Warto również pamiętać, iż skrócony został termin na zwrócenie się z wnioskiem do podmiotu prowadzącego postępowanie kwalifikacyjne o weryfikację postępowania (w przypadku gdy podejrzewamy zaistnienie nieprawidłowości – przed nowelizacją, która weszła w życie 1 sierpnia 2022 roku, lekarz miał na to 7 dni od dnia ogłoszenia list lekarzy zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych). Obecnie termin ten został skrócony tylko do 2 dni od dnia ogłoszenia list rankingowych (I i II etapu oraz list ostatecznych).
Ustawa dookreśliła również, iż lekarz, który zakwalifikował się do odbycia szkolenia specjalizacyjnego powinien zostać skierowany do odbywania szkolenia w odpowiednim podmiocie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zakończenia postępowania.
Postępowanie kwalifikacyjne może zostać obecnie przedłużone w uzasadnionych przypadkach nie dłużej niż do dnia 31 maja (w przypadku postępowań rozpoczętych w dniu 1 marca) oraz nie dłużej niż do dnia 31 grudnia (w odniesieniu do postępowań rozpoczętych w dniu 1 października).
Jak wygląda kwestia „dodatkowego etapu” postępowania kwalifikacyjnego, który będzie możliwy do przeprowadzenia już od 1 lipca 2023 roku?
O przeprowadzeniu dodatkowego etapu postępowania kwalifikacyjnego decyzję będzie podejmował każdorazowo minister właściwy do spraw zdrowia – będzie to możliwe gdy po ogłoszeniu ostatecznej listy lekarzy zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do odbywania szkolenia specjalizacyjnego pozostaną niewykorzystane miejsca rezydenckie. Decyzja w tym zakresie będzie ogłaszana w terminie 5 dni od dnia ogłoszenia ostatecznych list lekarzy zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do odbywania szkolenia specjalizacyjnego, na stronie internetowej obsługującego ministra urzędu.
Decyzja zawierać będzie informację o terminie ogłoszenia list lekarzy zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do szkolenia specjalizacyjnego po dodatkowym etapie.
Etap dodatkowy będzie przeprowadzał dyrektor CMKP za pośrednictwem SMK. Stosowane będą tutaj odpowiednio regulacje prawne dotyczące I i II etapu postępowania kwalifikacyjnego.
Istotnym jest, iż w tym etapie przyznawane będą wyłącznie miejsca rezydenckie w priorytetowych dziedzinach medycyny w ramach wolnych miejsc szkoleniowych, które nie zostały wykorzystane w danym postępowaniu kwalifikacyjnym. Ich liczba nie może przekraczać niewykorzystanych miejsc rezydenckich. Priorytetowe dziedziny medycyny są określane przez ministra właściwego do spraw zdrowia, na podstawie rozporządzenia – ustalane w oparciu o potrzeby w zakresie realizacji świadczeń zdrowotnych. Obecnie aktualnym pozostaje tutaj rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2022 roku w sprawie określenia priorytetowych dziedzin medycyny (Dz. U. z dnia 2022 r. poz. 2814).
W etapie tym będą brali udział lekarze, którzy nie zakwalifikowali się do odbywania szkolenia specjalizacyjnego w danym postępowaniu kwalifikacyjnym, jednak tylko tacy spośród nich, którzy wskazali co najmniej jeden wariant wyboru obejmujący priorytetową dziedzinę medycyny w trybie rezydenckim i nie zostali zakwalifikowani na ten wariant w ramach pierwszego albo drugiego etapu postępowania kwalifikacyjnego.
Ustawa wskazuje także wyraźne wyłączenie – lekarz nie może zostać zakwalifikowany w ramach wariantów wyboru dotyczących miejsc, na które został już zakwalifikowany w pierwszym lub drugim etapie postępowania, i których przyjęcia nie potwierdził.
Co w sytuacji kiedy liczba lekarzy, którzy mogą zostać zakwalifikowani do dodatkowego etapu będzie wyższa niż liczba wolnych miejsc rezydenckich? Ustawodawca przewiduje, iż w takim wypadku dyrektor CMKP określi minimalny wynik postępowania (również średnią arytmetyczną ocen z egzaminów w okresie studiów) oraz czas złożenia wniosku, jaki należało będzie uzyskać, aby zostać zakwalifikowanym w dodatkowym etapie postępowania kwalifikacyjnego.
Pierwszeństwo będą mieć także lekarze, którzy zostali zakwalifikowani w pierwszym i drugim etapie postępowania kwalifikacyjnego.
Jak w praktyce będzie wyglądał dodatkowy, trzeci etap postępowania kwalifikacyjnego, być może będziemy mogli się przekonać już jesienią tego roku.
„Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej oraz nie jest opinią prawną w konkretnej sprawie, która zawsze wymaga uwzględnienia indywidualnych okoliczności. Artykuł przedstawia jedynie stanowisko jego autora w danym temacie i nie jest wiążącą wykładnią prawa”
Stan prawny na 4 maja 2023 roku
